مقایسه بازنشستگی در ایران و ترکیه
با افزایش مهاجرت به ترکیه و زندگی در این کشور، لزوم دانستن مسائلی پیرو مقررات قانونی آن در اولویت مهاجران قرار می گیرد. یکی از آن مقررات، آشنایی با قوانین بازنشستگی در ترکیه می باشد که از موضوعات اساسی به حساب می آید. با توجه به محبوبیت زیاد این کشور در بین هم وطنان عزیزمان، میناگلوبال در نظر دارد تا با ارائه جزئیاتی علاوه بر بررسی شرایط بازنشستگی در ترکیه به مقایسه بازنشستگی در ایران و ترکیه هم بپردازد.
شرایط کار و بازنشستگی در ترکیه
شرایط کار در ترکیه مانند سایر کشورها دارای ضوابط مشخصی است. به همین منظور همه شهروندان جهان، به غیر از اتباع جمهوری ترک قبرس شمالی، به ویزای کار نیاز دارند و شما می توانید از طریق کارفرمای ترک نسبت به صدور مجوز کار از سمت وزارت کار و تامین اجتماعی ترکیه اقدام کنید که معمولا مدت اقامت از طریق ویزای کار حداقل یک سال می باشد. همان طور که مستحضر هستید سیستم بازنشستگی در هر کشوری متفاوت است و همچنین معیارهای خاصی برای بازنشستگی مردان و زنان وجود دارد. از طرفی می توان گفت ترکیه شرایط بسیار مطلوبی را برای بازنشستگان فراهم می کند.
خیلی از افراد برای ادامه زندگی کشور ترکیه را انتخاب می کنند و بسیاری از افرادی که بازنشسته شده اند هم به دنبال کسب اطلاعاتی درباره زندگی بازنشستگی در ترکیه هستند. لازم به ذکر است هیچ ویزایی تحت عنوان ویزای بازنشستگی برای ترکیه وجود ندارد و شما می توانید به عنوان یک گردشگر به این کشور وارد شده و از اقامت دوران بازنشستگی خود لذت ببرید. همچنین می توانید نسبت به دریافت اقامت ترکیه از طریق خرید ملک در ترکیه اقدام کرده و تابعیت آن را به راحتی اخذ کنید.
سیستم بازنشستگی و شرایط آن در ترکیه
مطابق قوانین حقوقی این کشور سن بازنشستگی افراد بسته به تاریخ ورود آن ها به سیستم تامین اجتماعی متفاوت است. افرادی که بین 8 سپتامبر 1999 تا 30 آوریل 2008 وارد این سیستم شده اند در سن 60 سالگی (مردان) و 58 سالگی (زنان) در صورتی که 7200 روز حق بیمه تامین اجتماعی برای بیمه بلند مدت از طرف آن ها پرداخت شده باشد، می توانند مستمری خود را دریافت کنند که البته طبق پیش بینی ها این سن به 65 سال برای هر دو گروه افزایش خواهد یافت.
حقوق بازنشستگی در ترکیه برای هر فرد به نسبت حق بیمه ای که در طول مدت کار خود سرمایه گذاری کرده است محاسبه و پرداخت می شود و شایان ذکر است مالیاتی بر حقوق بازنشستگی اشخاص وضع نمی گردد. زودترین سن بازنشستگی در ترکیه برای مردان 55 سالگی است در حالی که حداقل 5000 روز حق بیمه پرداخت کرده باشند. همچنین زنان هم می توانند با پرداخت 3600 روز حق بیمه در سن 50 سالگی از مزایای بازنشستگی زودتر از موعد در ترکیه بهره مند شوند. طبق قانون افرادی که دچار ناتوانی جسمی بوده و یا در مشاغل سخت فعالیت داشته اند، مجاز به اعلام رسمی بازنشستگی منوط به داشتن حداقل 4500 ساعت کار طی 25 سال می باشند.
شرایط بازنشستگی مردان در ترکیه
شرایط بازنشستگی مردانی که از تاریخ 01.05.2008 حق بیمه پرداخت کرده اند به شرح زیر است:
الف- شرایط عادی بازنشستگی
مردانی که 7200 روز حق بیمه را تا 31.12.2005 پرداخت کرده اند در سن 60 سالگی بازنشسته می شوند، بازنشستگی برای سایر افراد با 7200 روز حق بیمه بر اساس تاریخ های زیر است:
| سن بازنشستگی در مردان | بازه زمانی | مدت پرداخت حق بیمه (روز) |
| 61 | 31.12.2037-01.01.2036 | 7200 |
| 62 | 31.12.2039-01.01.2038 | 7200 |
| 63 | 31.12.2041-01.01.2040 | 7200 |
| 64 | 31.12.2043-01.01.2042 | 7200 |
| 65 | 31.12.2045-01.01.2044 | 7200 |
| 65 | 31.12.2047-01.01.2046 | 7200 |
ب- شرایط بازنشستگی مردان از طریق موسسه بیمه اجتماعی کارگران SSK (افرادی که زیر نظر کارفرماها بیمه شده اند) :
با این شرایط استفاده از مزایای بازنشستگی از تاریخ 05.05.2008 به بعد به شرط پرداخت 5400 روز حق بیمه امکان پذیر است. در اینجا تعیین سن بازنشستگی افراد بر اساس تکمیل مدت زمان بیمه (5400 روز) می باشد. بر این اساس مردانی که تا 31.12.2005 مدت 5400 روز را تکمیل کنند در سن 63 سالگی بازنشسته می شوند.
سایر افراد:
1- بازنشستگی در سن 64 سالگی برای مردانی که 5400 روز حق بیمه را بین تاریخ های 01.01.2036 تا 31.12.2037 تکمیل کرده اند.
2- بازنشستگی در سن 65 سالگی برای مردانی که 5400 روز حق بیمه را از تاریخ 01.01.2038 به بعد تکمیل کرده اند.
شرایط بازنشستگی زنان در ترکیه
سن بازنشستگی زنان در صورتی که بعد از تاریخ 01.05.2008 بیمه شده باشند با شرط 58 سال تمام و پرداخت 7200 روز حق بیمه مستحق دریافت حقوق بازنشستگی در ترکیه هستند. اما برای اینکه در سن 58 سالگی واجد شرایط بازنشستگی شوند باید 7200 روز کاری را تا 31.12.2035 تکمیل کنند.
بازنشستگی در سنین زیر بر اساس تکمیل دوره بیمه 15 ساله 3600 روزه در تاریخ های مورد اشاره:
| سن بازنشستگی در زنان | بازه زمانی | مدت پرداخت حق بیمه (روز) |
| 50 | قبل از 23.05.2002 | 3600 |
| 52 | 23.05.2005-24.05.2002 | 3600 |
| 54 | 23.05.2008-24.05.2005 | 3600 |
| 56 | 23.05.2011-24.05.2008 | 3600 |
| 58 | از 24.05.2011 به بعد | 3600 |
در شرایطی که اولین تاریخ استخدام و شروع به کار رسمی فرد، بین تاریخ های 08.09.1999 و 30.04.2008 باشد، در صورت تکمیل دوره بیمه 25 ساله 4500 روزه و سن 58 سالگی، می تواند بازنشسته شود. اما اگر از تاریخ 01.05.2008 به بعد شروع به کار کرده باشد، با شرط رسیدن به سن 61 سال تمام با تکمیل 5400 روز کاری بازنشسته خواهد شد. در نتیجه می بایست حداکثر تا 31.12.2035 مدت 5400 روز را تکمیل کرده باشد و از آن جایی که سن بازنشستگی در هر فرد بر اساس مدت زمان کار و حق بیمه پرداختی توسط آن فرد تعیین می شود، برای سایر افراد این سنجش به صورت افزایش تدریجی و مطابق جدول زیر خواهد بود:
| سن بازنشستگی در زنان | بازه زمانی | مدت پرداخت حق بیمه (روز) |
| 62 | تا تاریخ 31.12.2037 | 5400 |
| 63 | تا تاریخ 31.12.2039 | 5400 |
| 64 | تا تاریخ 31.12.2041 | 5400 |
| 65 | از تاریخ 01.01.2042 به بعد | 5400 |
مقایسه بازنشستگی در ایران و ترکیه، حداقل حقوق بازنشستگی در ترکیه 2022
کم ترین میزان حقوق بازنشستگی در ترکیه در گذشته 1500 لیر بوده که طبق اعلام رئیس جمهور ترکیه در ابتدای سال 2022 از این پس حداقل حقوق بازنشستگی به میزان 2500 لیر در دسته های زیر اعمال می شود:
- صندوق بازنشستگی: 4175.79 – 3275.90
- بیمه تامین اجتماعی (SSK ) قبل از سال 2000: 3292.63 – 2624.24
- بیمه تامین اجتماعی (SSK ) بعد از سال 2000: (458.75 + 2041.25) – 1626.75
- بیمه مستقل اصناف: 2948.68 – 2350.11
- بیمه مستقل کشاورزی: (156.84 + 2343.16) – 1867.51
مقایسه بازنشستگی در ایران و ترکیه، شرایط سنی برای بازنشستگی در ایران
طبق ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، در صورتی که بیمه شده سابقه پرداخت حداقل ۲۰ سال حق بیمه را داشته باشد، می‌تواند حقوق بازنشستگی دریافت کند. این قانون دارای چند تبصره است که به شرح زیر آمده است:
- افرادی که به حداقل سن بازنشستگی تامین اجتماعی نرسیده‌اند، در صورتی می‌توانند بازنشسته شوند که ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند.
- افراد شاغل در مشاغل سخت و کسانی که سابقه ۲۰ سال پرداخت حق بیمه متوالی یا ۲۵ سال سابقه متناوب در کارهای سخت دارند، بدون شرایط سنی می‌توانند بازنشسته شوند. البته بانوانی که در مشاغل سخت و زیان آور کار می کنند، با داشتن ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه مستمر می توانند بازنشسته شوند و حقوق خود را کامل دریافت کنند؛ حتی اگر به ۴۰ سال هم نرسند.
- افرادی که ۳۵ سال سابقه مفید پرداخت حق بیمه دارند، بدون در نظر گرفتن شرایط سنی بازنشسته می‌شوند.
- کارمندان زن مشمول قانون کار، در صورت داشتن ۲۰ سال سابقه اشتغال و پرداخت حق بیمه می‌توانند در سن ۴۲ سالگی بازنشسته شوند. همچنین این تبصره مشمول خانم هایی با ۳۰ سال حق پرداخت بیمه و ۴۵ سال سن هم می شود. حالت دیگر این که خانم هایی با ۵۵ سال سن و سابقه پرداخت ۱۰ سال می توانند بازنشست شوند؛ اما مشمول ماده ۱۱۱ قانون تامین اجتماعی نخواهند شد و علاوه بر این ۳۰ روز کامل حقوق را دریافت نخواهند کرد.
مقایسه بازنشستگی در ایران و ترکیه، افزایش سن و سابقه بازنشستگی در ایران
بر اساس لایحه بودجه سال 1401، سن بازنشستگی تمامی کارکنان مرد و زن به هر میزان سابقه خدمت در صندوق تامین اجتماعی، دو سال افزایش خواهد یافت در حالی که تاکنون سن بازنشستگی برای مردان ۶۰ سال و برای زنان ۵۵ سال بوده است. در این لایحه مبنای محاسبه حقوق بازنشستگی نیز تغییر کرده که به زیان بازنشستگان است.
دولت قصد دارد حقوق بازنشستگان را بر اساس متوسط حقوق سه سال آخر زمان اشتغال محاسبه کند در صورتی که قبل از این لایحه مبنای محاسبه، متوسط حقوق دو سال آخر زمان اشتغال بود. با توجه به نرخ تورم در ایران، هر سال به حقوق کارمندان دولت اضافه می شود، بنابراین مبنای محاسبه حقوق بازنشستگی هرچه به تاریخ بازنشستگی نزدیک‌تر باشد، به نفع بازنشستگان است، اما دخالت دادن حقوق سه سال قبل در محاسبه حقوق بازنشستگی، در مجموع آن را کاهش خواهد داد.
تسهیلات و مزایای توافق نامه همکاری تامین اجتماعی ایران و ترکیه
توافق نامه همكاری تامین اجتماعی ایران و تركیه در قالب قانون شماره 7306 طی حکم ریاست جمهوری در 16 مارس 2021 تصویب و روز چهارشنبه 24 مارس 2021 در شماره 31433 روزنامه رسمی ترکیه منتشر شد که به موجب آن سوابق پرداخت حق بیمه در کشور مقابل حساب و استفاده از امکانات درمانی میسر خواهد شد. این قانون موجب افزایش توجه سرمایه‌گذاران و کارآفرینان ایرانی به ترکیه شده خصوصا مردم ایران طی ماه های گذشته در زمینه ثبت شرکت در ترکیه در بین دیگر اتباع خارجی در جایگاه نخست قرار گرفتند که این امر سطح مناسبات تجاری و اقتصادی بین دو کشور را افزایش خواهد داد و به تقویت روابط دو کشور کمک خواهد کرد.
کارآفرین و پرسنل ایرانی در ترکیه در چارچوب این قانون از حق استفاده از امکانات درمانی و بیمارستانی در چارچوب بیمه خود در ایران نیز بهره مند خواهد شد. بدین ترتیب اداره تامین اجتماعی ترکیه نیز هزینه های درمانی ایجاد شده را از شرکت‌های بیمه ذی ربط ایران دریافت خواهد کرد. این سیستم شامل شهروندان ترکیه شاغل در ایران هم خواهد شد.
امکان دریافت حقوق بازنشستگی هم زمان از ایران و ترکیه
با این قانون تمامی سوابق پرداخت حق بیمه برای شهروندان ترکیه و ایران در کشور مقابل حساب خواهد شد. به طور مثال اگر یک فرد ایرانی پس از 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه در ایران به کار خود در ترکیه ادامه دهد، تنها با 5 سال (مدت فعالیت در ترکیه برای بازنشستگی 25 سال است) فعالیت و پرداخت حق بیمه بازنشسته شده و به ازای سابقه پرداختی هایش در این مدت حقوق دریافت خواهد کرد.
اما این فرد می‌تواند در ایران نیز حق بیمه باقی مانده را پرداخت کرده و از آن جا نیز حقوق بازنشستگی را به طور هم زمان دریافت کند. ترکیه تاکنون با 35 کشور در این زمینه توافق کرده است که 34 مورد همراه با توافق نامه همکاری ایران به جز کشور لهستان توسط رئیس جمهور ترکیه تایید و در روزنامه رسمی منتشر شده است. لازم به ذکر است تمامی این توافق نامه ها به جز توافق نامه همکاری با کشور لیبی شامل بیمه های بلند مدت و امور بازنشستگی در رابطه با احتساب سوابق کاری و مدت بیمه است.
سن بازنشستگی تا سال ۲۰۶۰ چقدر خواهد شد؟
سازمان همکاری توسعه و اقتصادی با استناد به روند افزایش سنوات مورد انتظار برای دوره بازنشستگی، پیش‌بینی کرده که سن بازنشستگی در کشورهای عضو همچنان روندی صعودی داشته باشد.
مطابق ارزیابی این سازمان، مردان شاغل در کشورهای عضو این سازمان در سال ۱۹۷۰ انتظار داشتند که به طور متوسط ۱۲ سال پس از بازنشستگی، فوت کنند ولی امید به زندگی پس از خروج از بازار کار در سال ۲۰۲۰ به ۱۹.۵ سال رسیده است. بر همین اساس، پیش‌بینی شده که تا سال ۲۰۶۰ به طور متوسط دو سال به سن بازنشستگی در کشورهای عضو سازمان همکاری توسعه و اقتصادی افزایش یابد.
در میان کشورهای عضو، دانمارک با ۷۴ سال بالاترین سن بازنشستگی را برای مردان و زنان خواهد داشت. در اتحادیه اروپا نیز پیش‌بینی می‌شود که متوسط سن بازنشستگی تا سال ۲۰۶۰برای مردان به ۶۶.۱ سال و برای زنان ۶۵.۹ سال برسد.
